กุญแจฟา

 

กุญแจฟา (F Clef)

กุญแจฟา (ไทย) หรือ กุญแจเบส (Bass Clef) หรือ กุญแจเอฟ (F Clef ) คือกุญแจชนิดเดียวกัน แต่มีชื่อเรียกแตกต่างกันไปหลายชื่อ

ตำแหน่งของกุญแจชนิดนี้บันทึกคาบอยู่บนเส้นที่ 4 ของบรรทัด 5 เส้น  ทำให้โน้ตบนเส้นที่ 4 เป็นโน้ต F ซึ่งอยู่ต่ำกว่าโน้ต C - กลาง (middle C) เป็นระยะคู่ 5

ระดับเสียงบนบรรทัด 5 เส้นที่บันทึกด้วยกุญแจฟา จะเป็นระดับที่เหมาะกับเครื่องดนตรีที่มีระดับเสียงต่ำ เช่น  บาริโทน  ยูโฟเนียม   บาสซูน  ทรอมโบน   เบส  เป็นต้น

เทคนิกการจดจำชื่อระดับเสียงบนเส้นทั้ง 5 เส้น คือพูดประโยคว่า "Good Boys Don't Fight At all."(อักษรตัวแรกของแต่ละคำ คือชื่อของต้วโน้ต)
สำหรับการจดจำชื่อระดับเสียงในช่องทั้ง 4 ช่อง ให้พูดประโยคว่า  "All Cows Eat Grass" หรือ "All Cars Eat Gas."(อักษรตัวแรกของแต่ละคำ คือชื่อของต้วโน้ต)

กุญแจซอล

กุญแจซอล (G Clef)

กุญแจซอล (ไทย) หรือ กุญแจเทรเบิล (Treble Clef) หรือ กุญแจจี (G Clef ) คือกุญแจชนิดเดียวกัน แต่มีชื่อเรียกแตกต่างกันหลายชื่อ ตำแหน่งของกุญแจชนิดนี้บันทึกคาบอยู่บนเส้นที่ 2 ของบรรทัด 5 เส้น ทำให้โน้ตบนเส้นที่ 2 เป็นโน้ต G ซึ่งอยู่สูงกว่าโน้ต C - กลาง (middle C) เป็นระยะคู่ 5     ระดับเสียงบนบรรทัด 5 เส้นที่บันทึกด้วยกุญแจซอล จะ เป็นระดับที่เหมาะกับเครื่องดนตรีที่มีระดับเสียงสูง เช่น ฟลุ้ต  ไวโอลิน  ทรัมเป็ต เป็นต้น เทคนิกการจดจำชื่อระดับเสียงบนเส้นทั้ง 5 เส้น คือพูดประโยคว่า "Every Good Boy Does Fine." (อักษรตัวแรกของแต่ละคำ คือชื่อของต้วโน้ต) สำหรับการจดจำชื่อระดับเสียงในช่องทั้ง 4 ช่อง ให้พูดคำว่า "F A C E."(ทุกตัวอักษรในคำนี้คือชื่อตัวโน้ต)

ตำแหน่งของกุญแจประจำหลัก

ตำแหน่งของกุญแจประจำหลัก[แก้]

กุญแจประจำหลักสามารถวางได้หลายตำแหน่ง ปกติแล้วจะวางไว้ให้คาบเกี่ยวกับเส้นใดเส้นหนึ่งบนบรรทัด และในเมื่อบรรทัดมี 5 เส้น จึงมีความเป็นไปได้ทั้งหมด 15 แบบในการใช้งาน อย่างไรก็ตามมี 6 แบบที่เป็นการกำหนดซ้ำซ้อนกัน ตัวอย่างเช่น กุญแจซอลที่กำกับเส้นที่สาม จะมีค่าเท่ากับกุญแจโดที่กำกับเส้นที่หนึ่ง เป็นต้น ดังนั้นจึงเหลือเพียง 9 แบบเท่านั้นที่ให้ผลแตกต่างกัน ซึ่งทุกแบบเคยใช้ในประวัติศาสตร์ที่ผ่านมาแล้วทั้งสิ้น ได้แก่ กุญแจซอลบนสองเส้นล่าง กุญแจฟาบนสามเส้นบน และกุญแจโดบนทุกเส้นยกเว้นเส้นที่ห้า (เนื่องจากกุญแจโดบนเส้นที่ห้าซ้ำซ้อนกับกุญแจฟาบนเส้นที่สาม)

แต่สำหรับทุกวันนี้ กุญแจที่ใช้เป็นปกติมีเพียงแค่ กุญแจเทรเบิล กุญแจเบส กุญแจอัลโต และกุญแจเทเนอร์ ซึ่งสองอย่างแรกมักใช้ควบคู่กันบ่อยครั้งกว่า

กุญแจประจำหลัก

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี

"กุญแจซอล" เปลี่ยนทางมาที่นี่ บทความนี้เกี่ยวกับดนตรี สำหรับนักร้อง ดูที่ ป่านทอง บุญทอง

กุญแจซอลคาบเส้นที่สอง หมายความว่าโน้ตที่คาบเส้นที่สองจะต้องเล่นเสียงซอล

กุญแจประจำหลัก (อังกฤษ: clef; ฝรั่งเศส: clé แปลว่า กุญแจ) คือสัญกรณ์ทางดนตรีชนิดหนึ่งที่ใช้แสดงถึงระดับเสียงของตัวโน้ตที่บันทึก กำกับไว้ที่ตำแหน่งเริ่มต้นของบรรทัดห้าเส้น ซึ่งจะเป็นตัวบ่งบอกชื่อและระดับเสียงของตัวโน้ตที่อยู่บนเส้นนั้น

ประเภทของกุญแจประจำหลัก[แก้]

กุญแจประจำหลักในการบันทึกดนตรีสมัยใหม่มีใช้อยู่เพียง 3 ชนิดคือ กุญแจซอล กุญแจโด และกุญแจฟา ซึ่งกุญแจแต่ละชนิดจะอ้างถึงเสียงซอล โด และฟา ตามลำดับ ตามตำแหน่งที่กุญแจนั้นได้ไปคาบเกี่ยวไว้บนบรรทัด เส้นและช่องอื่นๆ ก็จะสัมพันธ์กับโน้ตบนเส้นนั้น

รูปร่าง	ชื่อ	ใช้ระบุโน้ต	ตำแหน่งที่คาบเกี่ยว
	กุญแจซอล กุญแจประจำหลัก G (G-clef)	เสียงซอลที่อยู่เหนือเสียงโดกลาง	ส่วนโค้งก้นหอยตรงกลาง
	กุญแจโด กุญแจประจำหลัก C (C-clef)	เสียงโดกลาง (middle C)	กึ่งกลางกุญแจโด
	กุญแจฟา กุญแจประจำหลัก F (F-clef)	เสียงฟาที่อยู่ใต้เสียงโดกลาง	หัวของกุญแจ หรือระหว่างสองจุด

การใช้ความแตกต่างของกุญแจประจำหลัก ก็เพื่อให้สามารถบันทึกดนตรีสำหรับเครื่องดนตรีและเสียงอื่นได้ทุกอย่าง แม้ว่าจะมีธรรมชาติของเสียงที่แตกต่างกัน เช่นเสียงบางอย่างอาจฟังดูแล้วสูงกว่าหรือต่ำกว่าเสียงอื่น ซึ่งเป็นการยากที่จะบันทึกเสียงทุกอย่างโดยใช้กุญแจประจำหลักเพียงชนิดเดียว เนื่องจากบรรทัดมีเพียงแค่ห้าเส้นในปัจจุบัน แต่อาจนำเสนอระดับเสียงของตัวโน้ตไม่เพียงพอต่อจำนวนโน้ตที่วงออเคสตราสามารถสร้างขึ้น แม้จะใช้เส้นน้อย (ledger line) มาช่วยก็ตาม การใช้ความแตกต่างของกุญแจสำหรับเครื่องดนตรีและเสียงแต่ละชนิด มีส่วนช่วยให้เขียนตัวโน้ตได้ง่าย ลดจำนวนการใช้เส้นน้อย และปรับคีย์ดนตรีได้ง่าย ดังนั้นกุญแจซอลจึงใช้แทนการนำเสนอเสียงสูง กุญแจโดสำหรับเสียงกลาง และกุญแจฟาสำหรับเสียงต่ำ

บรรทัดห้าเส้น

บรรทัดห้าเส้น (อังกฤษอเมริกัน: staff; อังกฤษบริเตน: stave) คือกลุ่มของเส้นตรงตามแนวนอน 5 เส้น และอยู่ห่างเป็นระยะเท่ากันเป็นจำนวน 4 ช่อง ใช้สำหรับบันทึกตัวโน้ตตามระดับเสียง ซึ่งสามารถแสดงได้ด้วยความสูงต่ำของตัวโน้ตที่ปรากฏบนบรรทัดห้าเส้น การนับเริ่มต้นเส้นที่หนึ่งจากล่างสุด แล้วนับขึ้นมาตามลำดับจนถึงเส้นที่ห้า การนับช่องก็นับจากล่างขึ้นบนเช่นกัน ตัวโน้ตสามารถบันทึกให้คาบเกี่ยวกับเส้น หรือเขียนลงในช่องระหว่างเส้น เหนือหรือใต้บรรทัด ดังนั้นบรรทัดห้าเส้นจึงสามารถบันทึกระดับเสียงของตัวโน้ตได้ 11 ระดับ สำหรับเสียงที่สูงกว่าหรือต่ำกว่านี้ จะใช้เส้นน้อย (ledger line) เข้ามาช่วย

การที่จะบ่งบอกว่าตัวโน้ตที่บันทึกอยู่เป็นเสียงอะไร สามารถดูได้จากกุญแจประจำหลักที่กำกับอยู่ เช่นกุญแจซอลที่คาบอยู่บนเส้นที่สองโดยพื้นฐาน จะทำให้ทราบว่าโน้ตที่คาบอยู่บนเส้นที่สองเป็นเสียง ซอล หากไม่มีกุญแจประจำหลักบนบรรทัดห้าเส้น ก็จะไม่สามารถอ่านโน้ตได้ ปกติแล้วการอ่านโน้ตจะอ่านจากซ้ายไปขวา หมายความว่าตัวโน้ตที่อยู่ถัดจากตัวก่อนหน้าต้องเล่นทีหลัง และบรรทัดห้าเส้นมักจะแบ่งเป็นห้องเพลงด้วยเส้นกั้นห้อง เปรียบเหมือนกราฟของระดับเสียงเทียบกับเวลา

ด้านล่างนี้คือตำแหน่งของตัวโน้ต 11 ระดับเสียง ที่สามารถบันทึกบนบรรทัดห้าเส้น

บรรทัดรวมใหญ่[แก้]

การบันทึกตัวโน้ตในสมัยก่อนใช้บรรทัด 11 เส้นและมี 10 ช่อง สำหรับเครื่องดนตรีบางชนิดมีช่วงของระดับเสียงที่กว้างมากเช่น เปียโน ออร์แกน ฮาร์ป และเพื่อไม่ให้เกิดความสับสนในการอ่านโน้ต ต่อมาจึงได้แยกออกเป็นสองชุด ชุดละห้าเส้น โดยละเส้นที่หกออกไป (เส้นกลาง) ชุดบนใส่กุญแจซอลคาบเส้นที่สอง (กุญแจเทรเบิล) ชุดล่างใส่กุญแจฟาคาบเส้นที่สี่ (กุญแจเบส) แล้วใช้วงเล็บปีกกาคร่อมไว้ที่ต้นบรรทัดเพื่อบ่งบอกว่าให้เล่นพร้อมกัน เส้นกั้นห้องก็จะยาวเชื่อมกัน รวมเรียกว่า บรรทัดรวมใหญ่ (great/grand staff) สำหรับเสียงโดกลางบนบรรทัดรวมใหญ่ สามารถเขียนให้คาบเส้นน้อยใต้บรรทัดชุดบน หรือเหนือบรรทัดชุดล่า